Wereldprimeur voor Vlaanderen: remote sensing plukt uitstootfraudeurs uit het verkeer

Het verkeer in Vlaanderen is de grootste bron van stikstofdioxide en de tweede grootste bron van primair fijn stof. Door de verontreiniging met stikstofdioxide sterven er jaarlijks maar liefst 1.500 tot 1.800 Vlamingen vroegtijdig. Ook fijn stof heeft een verwoestend effect op onze gezondheid. In opdracht van Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir voerde de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) een diepgaand onderzoek  uit over de aanpak van problematische praktijkemissies bij wegvoertuigen. Voor het eerst werden remote sensing metingen succesvol uitgevoerd op snelwegen.

De technologie om voertuigen die te veel uitstoten in het verkeer te detecteren, is met succes getest in een pilootproject en kan nu grootschaliger ingezet worden. Met het pilootproject heeft Vlaanderen een wereldprimeur beet. De techniek heet ‘remote sensing’ en werd voor het eerst op zo’n grote schaal toegepast. De metingen gebeuren via sensoren langs de weg die nauwkeurig de uitstoot van voorbijrijdende voortuigen bepalen. De techniek laat toe om gericht de uitstoot van verschillende voertuigmodellen onderling te vergelijken. Op die manier kunnen verdachte modellen diepgaander worden onderzocht en de fabrikanten worden aangesproken.

Uit de resultaten blijkt dat fraude de uitstoot van voertuigen enorm kan verhogen. Enerzijds zijn fabrikanten verantwoordelijk voor de slechte prestaties van een ruime groep oudere dieselvoertuigen: Dieselgate laat zich dus nog voelen in Vlaanderen. Anderzijds zien we de gevolgen van emissiefraude door voertuigeigenaars. Het gaat bij dit laatste om een kleine groep van voertuigen die voor een groot deel van de luchtvervuiling zorgt.

Volgens minister Demir leidt de fraude naast gezondheidsschade ook tot onrechtvaardige situaties. “Maatregelen baseren zich op de officiële emissienormen van voertuigen. Het is niet mogelijk om hierbij rekening te houden met fraude. Zo betaal je voor een Euro 5-dieselwagen minder verkeersbelastingen dan voor een Euro 4-dieselwagen, ook als de roetfilter verwijderd is. Nochtans stoten ze evenveel uit. Bij vrachtwagens zorgt fraude voor een oneerlijk concurrentievoordeel ten opzichte van transportfirma’s die de regels wel volgen.”

De aanpak van dit probleem kan veel milieuwinst opleveren. Daarbij zijn drie grote potentiële verbeterpunten geïdentificeerd:

• Uit de metingen blijkt dat wanneer we roetfilterfraude aanpakken de uitstoot van fijn stof van dieselwagens en -bestelwagens die verkocht werden met roetfilter met ruim 80 procent kan dalen.
• Wanneer we AdBlue fraude bij vrachtwagens een halt toeroepen, daalt de uitstoot van stikstofoxiden van de recente vrachtwagenvloot met ruim 40 procent.
• Maar ook het toezicht op fabrikanten moet aangescherpt worden. Als de fabrikanten ervoor hadden gezorgd dat hun dieselvoertuigen in reële rijomstandigheden de Europese emissienormen respecteren, dan werden er in Vlaanderen maar liefst 70 procent minder stikstofoxiden uitgestoten en hadden we de luchtkwaliteitsnormen overal in Vlaanderen gerespecteerd.

Vlaanderen kan het toezicht op fabrikanten verscherpen door een robuust testprogramma op te zetten. Hierdoor kunnen we garanderen dat de beloofde uitstoot ook overeenkomt met de echte uitstoot. De Vlaamse Milieumaatschappij werkt actief mee aan een betere Euro 7-norm, zodat fraude vermeden wordt en de voertuigen die in de toekomst op de markt komen properder zijn en blijven.

Ook wordt fraude door eigenaars aan banden gelegd. De technische keuring wordt versterkt om fraudeurs te betrappen. Zo wordt vanaf 1 juli 2022 een verbeterde roettest ingevoerd die roetfilterfraude veel beter kan opsporen en werken we aan nieuwe procedures om fraude met de katalysator efficiënter aan te pakken. VMM werkt een testprocedure uit om ook problemen met de uitstoot van stikstofoxiden aan te pakken.

Dankzij remote sensing en geavanceerde inspectiesoftware zullen fraudeurs in de toekomst door politie en wegeninspectie ook van de baan kunnen worden gehaald. De inspectie van vrachtwagens langs de baan wordt nu reeds versterkt. Tijdens het pilootproject steeg de efficiëntie van wegkantcontroles dankzij remote sensing van 9 procent vaststellingen naar 83 procent. De Vlaamse Milieumaatschappij zet mee haar schouders onder vervolgprojecten met remote sensing in Brussel en in de haven van Antwerpen.

Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir: “De politie zal remote sensing in de toekomst ook kunnen gebruiken om fraudeurs uit het verkeer te halen. Maar ook de periodieke keuring en controles langs de weg worden versterkt om te garanderen dat er niet wordt geknoeid met voertuigen en dat ze aan de normen blijven voldoen. Alleen door emissiefraude op alle niveaus aan te pakken, kunnen we zorgen voor een eerlijker en gezonder Vlaanderen.”